متن پارسی در زیر
Naar de nieuwste actiefilms uit Hollywood kijken en toch iets nuttigs leren. Dat is het idee achter de filmavonden van Acasa, het samenwerkingsverband tussen de VU en de UvA op het gebied van oudheidskunde. Dinsdagavond staat in Pathé Tuschinski 300: Rise of an Empire op het programma. De film vertelt over de strijd tussen het Perzische invasieleger van koning Xerxes, en het veel kleinere Griekse leger, aangevoerd door de sluwe Atheense strateeg Themistokles.
VU-hoogleraar geschiedenis Bert van der Spek zal de film met een korte lezing inleiden. ‘300is de zoveelste herhaling van vooroordelen over enerzijds de Grieken als een vrijheidslievend en grenzeloos dapper volk, en anderzijds de Perzen als een verwijfd volk van slaven.’ Het zijn vooroordelen waar Van der Spek korte metten mee wil maken.
‘De hele geschiedenis van de oudheid is altijd bekeken vanuit Grieks perspectief. Ik heb zelf gestudeerd in Leiden. Daar vond men dat wijhadden gewonnen van de Perzen. Het is vanaf het begin af aan mijn missie geweest om als hoogleraar Geschiedenis aan de VU dat beeld te doorbreken.’
Lariekoek
Bij een breder publiek is dat nog niet gelukt, erkent Van der Spek. ‘Dat blijkt wel uit films als Alexander van Oliver Stone en nu ook 300. De film zit vol lariekoek. Xerxes wordt voorgesteld als iemand die zichzelf tot godheid heeft verheven. Dat deden de Perzen nooit, het was juist een Griek die daar later mee begonnen is. Dat hele idee van achterlijke oostelijke decadentie, van koningen die in bed lagen met vijfhonderd vrouwen maar verder onbekwaam waren, dat is allemaal flauwekul.’
De Griekse overwinning wordt vaak gezien als de triomf van de vrijheid. Van der Spek nuanceert die stelling. ‘De vrijheid van de Atheense mannen, zeker. Maar de vrouwen hadden het in het oude Griekenland slechter dan in het Nabije Oosten. En in Sparta behoorde het merendeel van de bevolking tot de Heloten: een klasse van staatsslaven.’
Van der Spek wil niet ontkennen dat de Griekse overwinning een bloeiperiode in de filosofie en kunsten heeft ingeleid. ‘Al hadden de Grieken wel een dedain voor technologie. Terwijl de Perzen, en daarvoor de Assyriërs en Babyloniërs, juist bewondering hadden voor techniek, voor astronomie, voor bouwkunst. Eeuwen voor dat de Romeinen aquaducten bouwen, deden de Assyriërs dat al. De overwinning van de Grieken is dus goed geweest voor de filosofie maar slecht voor de ontwikkeling van de techniek. Dan is het gek dat onze voorkeur bij de Grieken ligt, want wij zijn tegenwoordig veel meer een technologische dan een filosofische samenleving.’
Dat wij dan toch voor de Grieken kiezen, is voor Van der Spek aanleiding tot zelfkritiek. ‘Wij historici hebben gefaald om onze boodschap bij een breder publiek bekend te maken. De oude vooroordelen zijn nog steeds heersend. Het wordt tijd voor wetenschappelijke vernieuwing. Daar heeft Acasa een taak.’
BRON: FOLIA
VOLG “PERSIAN DUTCH NETWORK” OP FACEBOOK
PERZISCHE VERTALING: SAMIAR SHEYBANI / PDN
باستان‌شناس هلندی: فیلم ۳۰۰ و تاریخ تحریف شده
برت فان در سپک، استاد دانشگاه فو در آمستردام بر این باور است که نباید به فیلم سیصد (2) با دید سطحی نگاه کرد .
این باستان‌شناس هلندی در برنامه هنری آسکا «Acasa» گفت: «فیلم “۳۰۰ : سفر یک امپراطور” رویارویی خشایار شاه را در برابر یک ارتش کوچک از یونان نشان می‌دهد. این فیلم، تکرار مکرراتی است که یک سوی آن یونانیان شجاع در راه آزادی هستند و سوی دیگر، ایرانیانی که زنان را به بردگی می‌گیرند.
پروفسور فان در سپک می‌افزاید: «من از دانش آموختگان دانشگاه لَیدن هستم. آنجا گمان می رود که ما بر ایرانیان غلبه کرده ایم. ما به تاریخ از دیدگاه یونان باستان نگاه می‌کنیم. من از آغاز کارم همیشه چنین نظریه‌ای را رد کرده‌ام.»
هجویات
از نگاه این باستان‌شناس هلندی، فیلم سیصد، روایتی سراسر هجو دارد: «خشایار شاه به مانند فردی که خود را تا مقام خدایی بالا می‌بَرَد نشان داده می‌شود. چنین نگاهی سرچشمه در خود یونان دارد. ایرانیان هرگز چنین نبودند. این باور که پادشاهان مشرق زمین را با صدها زن در رختخواب نشان می‌دهد دروغی بیش نیست.»
دلیل پیروزی‌های یونان اینگونه برشمرده می‌شود که آنها تنها برای آزادی می جنگیدند. برت فان در اسپک ولی می‌گوید: «شاید در یونان باستان مردان از آزادی برخوردار بودند ولی زنان در شرایطی به مراتب بدتر از مشرق زمین زندگی می‌کردند. برای نمونه در اسپارتا فرهنگ برده داری نهادینه شده بود.»
این استاد دانشگاه VU این موضوع را رد نمی‌کند که پیروزی‌های جنگی یونان، به شکوفایی هنر و فلسفه در آنجا منجر شد. ولی در زمینه‌های صنعتی، معماری و ستاره شناسی، ایرانیان و پیش از آنها، آشوریان و بابلیان درخشیده بودند: «چندین سده پیش از آنکه رومیان پل های متحرک را بسازند٬ آشوریان آن را ابداع کرده بودند. یونانیان شاید در زمینه فلسفه برتر بودند ولی در دانش و صنعت عقب‌تر بودند. این احمقانه است که ما برتری را در هر زمینه‌ای به یونان نسبت دهیم در حالیکه ما در زندگی بیشتر با دانش و فن آوری در ارتباط هستیم تا با فلسفه.»
از نگاه پروفسور فان سپک، تاریخ نگاران از بابت آگاهی دادن در این زمینه نا موفق بوده اند. او می‌گوید: «باید از نو مسایل را به شیوه علمی بازخوانی کرد.»
منبع: مجله فولیا (نشریه دانشگاه آمستردام – مارس ۲۰۱۴)
برگردان پارسی: سامیار شیبانی (شبکه ایرانیان هلند)
* برای دریافت خبرنامه هفتگی شبکه ایرانیان هلند به ما ایمیل بزنید: info@persiandutch.com
* به فیسبوک «شبکه ایرانیان هلند» پیوندید:
https://www.facebook.com/pages/Persian-Dutch-Network/116994501660868